A quinta de Pegullal ata fai un par de décadas conservaba a súa configuración inicial cunha extensión de aproximadamente 20 hectáreas e rodeada por un alto muro de pedra, hoxe ten a superficie ampliada. O acceso principal sitúase a través dun portal que se aliña coa porta central da casa, e presentaba unha longa corredoira cara a vivenda.
O portal está flanqueado por
dúas torres cilíndricas de pedra con remates semiesféricos e coroados cunha
cruz. Están unidas na parte superior cun arco de medio punto sobre o que se
sustenta un escudo que recolle as armas da Casa, ata dez cuarteis todos eles
circumpolares ao dos Correa que está no centro e sensiblemente mais grande que
os demais.
Na primeira fila superior: Á
esquerda as armas dos QUIRÓS: dúas chaves con tres roeles a cada lado e tres
flores de lis, continúa no centro as armas dos SARMIENTO: os trece roeles en
tres columnas, e á dereita as armas dos MENDOZA: unha banda en diagonal.
Escudo do pazo de Pegullal |
En segunda fila á esquerda as armas compostas dos QUIRÓS e SOUSA: representado por varios escudetes de tres flores de lis superpostos en diagonal, á dereita as armas dos SOUTOMAIOR: cinco liñas de xadreces.
En terceira fila, á esquerda
unha antiga variación das armas dos MENDOZA: o escudo cuarteado en diagonal con
tres bandas opostas en dous cuarteis e nos outros dous baleiros a inscrición
AVE MARIA GRATIA PLENA. Á dereita as armas dos OZORES: Un león rampante
atravesado por unha espada.
Na cuarta fila, á esquerda un
león rampante coroado que representa aos SILVA, no centro unha aguia bicéfala,
e á dereita o escudo dos ZUÑIGA: unha banda cruzada con bordura de cadea de
ouro.
No centro preside a
composición un escudo ovalado de tamaño superior que representa aos CORREA:
unha aguia coas ás despregadas.
O escudo é similar aos que
existen no pazo de Mos e no castelo de Soutomaior, pertencentes á mesma familia
Correa desde o século XVIII, aínda que o de Pegullal por ser mais antigo e
berce dos Correa é mais completo.
Escudo do pazo de Mos |
Escudo do castelo de Soutomaior |
Dentro da finca, nun lateral á
esquerda situada nun nivel máis alto está a capela de San Bieito, á que hai que
acceder a través dunhas gastadas escaleiras de pedra.
No alto das escaleiras vixía o entorno un pluricentenario “carballo de San Benito”, dándolle a benvida e sombra aos devotos visitantes que soben cara á capela. Un carballo que se mantén en pé sobre un enorme tronco de perímetro superior a seis metros a través do que sae dos laterais as novas ramas.
No alto das escaleiras vixía o entorno un pluricentenario “carballo de San Benito”, dándolle a benvida e sombra aos devotos visitantes que soben cara á capela. Un carballo que se mantén en pé sobre un enorme tronco de perímetro superior a seis metros a través do que sae dos laterais as novas ramas.
Óleo da Capela e Carballo de San Bieito de Pegullal. Autor: Cándido Vaqueiro |
Todo o andar onde se sitúa a
capela está suxeitado por un muro de pedra que continúa cara á casa. Hoxe o
devandito muro está interrompido na metade por unhas escaleiras e unha fonte de
nova factura.
A capela está dobremente
brasonada. Recolle un escudo con emblemas dos Soutomaior, Sarmiento, Quirós e
Mendoza, presidindo no centro os Correa, que está situado enriba da entrada
principal, e tamén outro escudo exclusivo coa aguia dos Correa no muro exterior
da ábsida.
A continuación da capela, tamén no mesmo andar, e próximo ao muro que separa os dous niveis está vistosamente situado un longo canastro de madeira de 18 pes e 14 metros de longo, que dá sinais do potencial económico que tiña á casa para abastecerse de gran.
Na parte posterior ao canastro hai un corredor que finaliza nunha mina de auga corrente e un lavadoiro.
Escudo da porta principal |
Escudo da ábsida |
A continuación da capela, tamén no mesmo andar, e próximo ao muro que separa os dous niveis está vistosamente situado un longo canastro de madeira de 18 pes e 14 metros de longo, que dá sinais do potencial económico que tiña á casa para abastecerse de gran.
Na parte posterior ao canastro hai un corredor que finaliza nunha mina de auga corrente e un lavadoiro.
A casa é un edificio de dúas
plantas en forma de U investida. A porta principal está situada no centro do
corredor da planta alta, ao que se accede a través dunha dobre escalinata de
pedra que discorre encima dun arco de medio punto que dá acceso á antiga adega.
No lateral esquerdo situábase antigamente unha fonte de auga que era alimentada a través dunha
canalización subterránea feita con tubos de arxila.
A escaleira de estilo barroco
ten pasamáns balaustrados en pedra, que se apoia en cada xiro en pequenas
columnas rematadas por un adorno esférico, desembocando nun corredor igualmente
balaustrado e sustentado en seis columnas con capiteis e basas labradas en
pedra.
No centro do corredor sitúase
a porta principal que estaba defendida a cada lado con senllas troneiras
(aberturas feitas no muro que permitía disparar con arma de fogo desde dentro
con protección xa que na parte interior era mais ancha e na parte exterior
apenas tiña unha pequena saída). Esta porta principal está adornada na parte
superior con tres escudetes; as armas dos Correa no centro, e nos laterais as
dos Sarmiento e Mendoza. Esta porta daba acceso á unha grande dependencia que
tiña á esquerda unha inmensa cociña.
Nos laterais do corredor había
tamén sendas portas que permitían o acceso as outras dependencias de carácter
máis privado.
Na parte baixa da casa
situábase no habitáculo central un enorme lagar suxeitado nos robustos muros da
casa, onde tamén se situaba a adega.
En construcións contiguas de
planta baixa e terrenas estaban as dependencias secundarias: o forno, as cortes
para os animais, etc.
Na parte leste da finca, case
ao pé do río Caselas, vixiando o val no que se sitúa a igrexa parroquial hai un
rochoso outeiro, onde no alto estaba situado un pombal circular feito en pedra.
Aínda hoxe chámaselle a dito outeiro “o pombal” a pesar de que apenas quedan
vestixios marcados na roca onde estivo edificado. Tamén existía un segundo
pombal do que descoñezo a súa localización.
Na fachada posterior da casa, pódese distinguir a primeira fase da construción, que foi a central, e posteriormente foron engadidas os aleiros laterais. Ambos deberon ser construídos ou modificados en distintos momentos xa que o lateral esquerdo era mais alto que o dereito.
O Pombal |
Na fachada posterior da casa, pódese distinguir a primeira fase da construción, que foi a central, e posteriormente foron engadidas os aleiros laterais. Ambos deberon ser construídos ou modificados en distintos momentos xa que o lateral esquerdo era mais alto que o dereito.
A primeira construción
estímase feita na década de 1550, mentras que a última importante reconstrución-reforma
feita pola familia Correa fíxose nos anos 1803 e 1804. Desde entón non houbo
grandes inversións na casa, salvo as necesarias para a supervivencia do
edificio e permitir unha mínima habitabilidade ata a década de 1950 onde deixou
de ser habitada. E xa posteriormente nos anos 80-90 foi totalmente rehabilitada.
Nas fotografías que se conservan da década de 1920, obsérvase que está en estado de bastante abandono, incluso ten o tellado roto. Neses anos constrúese un alto muro que unía ambos cubos laterais, cerrando o patio interior e ocultando a escalinata.
Posteriormente o muro foi rebaixado, e retirado na actualidade para asemellarse á configuración inicial ao tempo que se fixo a rehabilitación integral da casa nos anos 1980-90.
Nas fotografías que se conservan da década de 1920, obsérvase que está en estado de bastante abandono, incluso ten o tellado roto. Neses anos constrúese un alto muro que unía ambos cubos laterais, cerrando o patio interior e ocultando a escalinata.
Ano 1921 |
Ano 1922 |
Posteriormente o muro foi rebaixado, e retirado na actualidade para asemellarse á configuración inicial ao tempo que se fixo a rehabilitación integral da casa nos anos 1980-90.
Año 1949
Es
un magnífico pazo que corresponde en planta, al tipo tradicional de cuerpo
central con dos alas. Su escalera exterior de dos ramales es de gran efecto
escenográfico. Lo antecede un gran espacio cercano ó primer patio al que se
entra por una portada cerrada por arco de medio punto, entre dos cubos
rematados por cupulines.
Entre
ambos cubos, campea un rico escudo de armas. Un segundo patio delante de la
escalera, limitado por dos cuerpos laterales, da paso a la vivienda y a las
cuadras.
El
murete que da lugar a este segundo patio, delante de la escalera, limitado por
los dos cuerpos laterales de la casa fueron mandados construir en el siglo
pasado por un administrador de la finca.
Ultimamente
se ha dedicado a fines de producción solamente. Huerta con emparrados,
emparrados y parelas con plantación de tabaco (13.000 plantas). Cerca de la
casa hay un viejo ciprés, y en el primer patio un roble de 5,60 metros de
perímetro. El horreo es de dieciocho tramos. En el primer patio hay un edificio
para secadero del tabaco.
Fábricas: Muros de sillería en granito
Tejados, de teja.
Epoca: Siglos XVII y XVIII. Posiblemente sea del siglo
XVIII ó muy poco anterior.
Cornisa: De cantería en doble volado.
Poseedores: Fué de los Marqueses de Mós. Hoy de D. Juan
Martínez Albán.
Durán y Loriga 10-60. Museo
de Pontevedra
No ano 1753 tiña a quinta de
Pegullal aproximadamente 18 hectáreas de extensión, das cales estaban adicadas
a viña 8 hras., a monte 4 hras., unha carballeira de 3 hras., e 1 hra. adicada
a horta.
Descrición da quinta de Pegullal
que consta no Catastro de Ensenada, ano de 1753:
Marqués de Mos, vecino de Tuy
1- Una casa de un de alto, al sitio de
Pegullal, tiene de frente veinte y ocho varas y veinticuatro de fondo,
linda por la derecha e izquierda, con el dueño y se regula su alquiler en
ciento y diez y seis reales de vellón.
2- Otra terrena al sitio de Pegullal,
tiene de frente cincuenta varas y cinco de fondo, linda por derecha e
izquierda, con el dueño y se regula su alquiler en cuarenta y cuatro reales
vellón.
3- Un palomar en figura circular que en
ella hace veinte varas, poblado con doce pares de palomas y se regula su
producto en doce reales vellón, al sitio de Pegullal.
4- Otro palomar al mismo sitio de Pegullal en
figura circular que en ella hace dieciséis varas. Poblado con catorce pares
de palomas y se regula el producto de ellas en catorce reales vellón.
5-
Cinco ferrados de dehesa de robles de segunda calidad al sitio de Pedra, linda
a todas partes murada (con muro).
6-
Dos ferrados de dehesa de robles de primera calidad al sitio de Bouzas, murada.
7-
Ocho ferrados de monte de segunda calidad, al sitio de Bouzas, murado.
8-
Un ferrado de dehesa de robles de primera calidad al sitio de Bouzas, linda al
Leste con Francisco Pereira, Poniente, Norte y Sur murado.
9-
La sexta parte de un ferrado de dehesa de robles de tercera calidad al sitio de
Altamira. Linda al Poniente y Norte con Juan Cabaleiro, Sur Manuel Ramirez,
Leste murado.
10-
Sesenta ferrados de viña de primera calidad, veinte de segunda y sesenta y cuatro
de tercera al sitio de Pegullal, murado.
11-
Tres ferrados de terrestral de primera calidad al sitio de Pegullal, murado.
12-
Ocho ferrados de viña de primera calidad al sitio de Pegullal, murado.
13-
Dos ferrados de hortaliza de primera calidad al sitio de Pegullal, murado.
14-
Un ferrado de dehesa de sauces de segunda calidad al sitio de Pegullal, murado.
15-
Catorce ferrados de monte de primera calidad, veinte de segunda y treinta y
cinco de tercera al sitio de Pegullal, murado.
16-
Diez ferrados de dehesa de robles de segunda calidad al sitio de Pegullal,
murada.
17-
Un ferrado de pinar de segunda calidad al sitio de Pegullal, murado
18-
Dos ferrados de sembradura secano de segunda calidad al sitio de Pegullal,
murado.
19-
Ferrado y medio de monte de tercera calidad al sitio de Pegullal, murado
20-
Ferrado y medio de terrestral de segunda calidad al sitio de Pegullal, murado
21-
Veinte y cuatro ferrados de sembradura regadío de primera calidad al sitio de
Pegullal, linda a todas partes con cerradura.
22-
Cuatro ferrados y medio de sembradura regadío de primera calidad al sitio de
Ponte, murado.
23-
Cuatro ferrados de dehesa de robles de primera calidad y dos de segunda al
sitio de Pegullal, linda al Leste y Norte el dueño, Poniente monte abierto y
Sur Domingo do Porto.
24-
Treinta ferrados de dehesa de robles de segunda calidad al sitio de Curuxeiras,
linda al Leste el dueño, Poniente monte abierto, Norte camino real y Sur
Domingo do Porto.
25-
Veinte ferrados de sembradura regadío de primera calidad y diez de segunda al
sitio de Besadas, linda al Sur Gregorio Gil, Leste, Poniente y Norte murado.
26-
Dos ferrados de sembradura regadío de segunda calidad al sitio de Corredoura,
linda al Norte Benito Rodríguez, Sur María Piñeiro, Leste y Poniente murado.
27-
Tres ferrados de sembradura regadío de primera calidad y dos de segunda calidad
al sitio de Corredoura, linda al Norte María Piñeiro, Leste, Poniente y Sur
murado.
Paga
por todas las partidas antecedentes y rentas que perciba en esta feligresía
sietecientos reales vellón para misas y aceite a la capilla de N.S. Benito de
esta feligresía: Al abad de ella dos ferrados de trigo, al obispo y cabildo de
Tuy doce ferrados de lo mismo, tres ferrados y tres cuartos xorro de centeno
con treinta y nueve ferrados de menudo.
Real de Legos Santa María de Salceda.
Catastro de Ensenada. Arquivo Histórico Provincial de Pontevedra.
A quinta de Pegullal era un
activo económico moi importante para os Correa, xa no ano 1782 era a cuarta
casa propiedade do Marqués de Mos con renda mais elevada:
Ano de 1782
Resumen
del producto líquido que en Reales de vellón, resulta de las diez Casas y
Partidos que demuestran con toda distincion los que anteceden; y asimismo los
Patronatos, y Jurisdicion y regalias de las Casas.
Tiene
el Patronato de veinte y quatro Beneficios Curados; el de quinze Beneficios
simples, y Capellanias:
Y es
Dueño de veinte y nuebe Jurisdiciones y Cotos, en que nombra Juezes y
Escribanos; y goza otras regalias que se yndividualizan el los Planos y
articulares.
Casas y Partidos
|
Reales
de Vellón
|
Casa
de Oseiro
|
74.877,11
|
Casa
de Mos
|
59.412,17
|
Casa
de Mezquita
|
48.249,00
|
Casa de Pegullal
|
46.500,00
|
Casa
de San Bernardo
|
44.543,20
|
Casa
de Villarze
|
30.909,24
|
Casa
de Bregondo
|
24.495,01
|
Casa
de Villar de Cierbos
|
24.024,13
|
Casa
de Petin
|
18.585,00
|
Casa
de Plasencia
|
11.478,00
|
Producto
General
|
383.072,18
|
Casa y Partido del Pegullal.
Tiene
la Regalía de no conocer la Justicia Ordinaria de S. María de Salceda, (en cuio
territorio está la Casa y Granxa del Pegullal) dentro de su término, por ser
privactibo del Poseedor. Es Patrono de la Capilla titular de S. Benito, que
está en el termino de dicha Granja.
-Ferrados de Trigo: 1400
-Ferrados de Centeno: 1306
-Ferrados de Maiz: 406
-Ferrados de Menudo: 488
-Gallinas: 113
Dinero Efectivo:
13.342 Reales de Vellon
-Importa el trigo, zenteno, maiz, menudo, gallinas y
vino, que se coje en la Granja de esta casa: 36520 Reales de vellón
-Se recoje porcion de azeite, porque además de
quatro arrobas con que se quedaba para el gasto de la Casa, hace expresion de
aver remitido el restante a la de Mos; y por lo mismo no se saca mas que el
producto de las quatro arrobas que es el de 200 Reales vellón.
No se expresa el valor de la dilatada Huerta, Prados, y
frutas que ay en aquella casa.
Total 50.062 Reales
vellón.
-Las pensiones de esta Casa, con ynclusion de ciento y
cinquenta ducados, que se pagan de Lanzas, por el Titulo de Vizconde de
Pegullal, importan cada año: 3562 Reales
Queda Líquido: 46.500
Reales
Quenta
que yo Pedro Farrapeira administrador del Exmo Sr. Marqués y Sr. de Mos en su Casa de Pegullal doy a S.E. de
los frutos y mas rentas correspondientes al año de mil y ochocientos en que se
incluien los gato de 1801 la que vajo los puntos de cargo y data, es en la
manera siguiente:
Resumen
ingresos:
369,33 ferrados de trigo
274,33 ferrados de centeno
121,75 ferrados de maiz
284,75 ferrados de menudo
35 gallinas
2 carneros
8 pipas y 5 calabazos de vino
448 quartillos de aceite
30.175,22 reales de vellón en rentas
Vexamos en que gastaron os cuartos:
Data de Dinero:
Primeramente
doy en data quatrocientos y tres reales y dos maravedies imbertidos en los Jornales
de la recolecion de la aceituna, sal para salarla, carreteros que la
llevaron y trageron del Molino, y mas propios necesarios para dicho fin.
Ytem
de veinte y ocho reales invertidos en una cerradura, y cerrojo grande
con sus anillas y clavos, y una clabija para la puerta de la Bodega.
Asimismo
de dos mil y quarenta y quatro reales imbertidos en los gastos de los Jornales
de poda, arroa, y composicion de las viñas de mil y ochocientos y uno
incluso dos ferrados de sal segun relacion.
Ytem
de veinte y seis reales para vajar las varas de las Parras.
Ytem
de nuevecientos ochenta y seis reales y veinte y seis maravedies consumidos en
los Jornales de la caba de mayo de 1801 incluso un ferrado de sal.
Ytem
de veinte reales de quatro dias a un arquero.
Ytem
veinte y dos reales y veinte y ocho maravedies por la misa de San Benito de
Julio de 1801 incluso un panecillo para la parva de los Sacerdotes que
la oficiaron.
Ytem
de ocho reales y medio de media libra de cera para el Santo.
Ytem
doce reales al Gaitero que tocó en dicho dia.
Ytem
de quarenta y seis reales y diez y seis maravedies invertidos en la comida y jornales
de los que vendieron el vino y juntaron la limosna en dichos dias de San
Benito de 1801.
Ytem
de catorce reales y ocho maravedies de una bara y tercio de lienzo para
componer una Alba de la Capilla.
Ytem
cinco reales de dos libras de Brea para la fustalla.
Ytem
de ciento treinta y dos reales de seis tablas de Castaño a 22 reales cada una
para una puerta de la Bodega.
Ytem
de quatro reales y veinte y quatro maravedies para el despacho de Deudores.
Ytem
veinte reales para una cuerda para el Relox.
Ytem
dos reales a un propio de Mos.
Ytem
de mil y setenta y ocho reales invertidos en los Jornales de la caba de
Santos de 1801 incluiendo un ferrado de sal.
Ytem
de ciento noventa y nuebe reales y veinte maravedies consumidos en los jornales
de la vendimia de 1801 según relación.
Ytem
treinta y ocho reales de Bisagras, Golfones y Clavos para una puerta y
ventanas.
Ytem
de veinte y seis reales a seis Sacerdotes que oficiaron la misa de San
Benito de Marzo de 1801 incluso un panecillo para la parva de ellos.
Ytem
doce reales al Gaitero que tocó en dicho dia.
Ytem
veinte y siete reales de Jornales; y mas gastos del que vendió el
Bino, junto la limosna, y otros en dicho dia de San Benito de Marzo de
1801.
Ytem
de sietecientos sesenta y un reales y veinte y dos maravedies vellon de diez y
seis recibos que aboné por la contribucion extraordinaria de (mil
setecientos) noventa y ocho los que entrego al Sr. Abad de Torroso.
Ytem
sesenta reales de dos ferrados de trigo y una gallina a la Abadia de Salzeda
según recibo.
Ytem
ciento cinquenta y seis reales de la misa semanaria correspondiente al
plazo vencido en Marzo de 1801.
Ytem
trescientos reales a la aldea de Salzeda por los tributos reales de
1801.
Ytem
ciento y tres reales y doce maravedies de la pension que se paga a la Mitra
de Tuy segun recibo.
Ytem
de ciento, cinquenta y quatro reales que S.E. abona para la soldada de una
criada.
Ytem
ocho reales a dos hombres a lavar fustes y lagares.
Ytem
veinte reales a cinco carpinteros.
Asimismo
de ocho mil doscientos y veinte reales vellon que entregué al Mayordomo de S.E.
en la casa de Mos en tres partidas según recibos.
Del
mismo modo de trece mil ochocientos veinte y seis reales y seis maravedies
vellon que entregué al Abad de Torroso como apoderado de S.E.
Finalmente
doy en data mil trescientos setenta y ocho reales doce maravedies vellon que
entregué al señor Abad de Torroso juntamente con las quentas aquí referidas
como Apoderado de S.E.
A casa de Pegullal, demandaba temporalmente xornaleiros para as tarefas agrícolas do cultivo do viño e en menor medida de oliva, sendo o xornal unha complementaria fonte de ingresos para algúns veciños de Salceda.
Facíase dúas cavaduras cada
ano na viña, unha no mes de Maio e outra en “Santos” no mes de novembro.
Intensiva en xornais tamén eran as podas e atados da viña, tamén se empregaban
moitos xornais na vendima (nese caso eran contratadas mulleres e nenos). As
oliveiras necesitaban unha limpeza na primavera.
Outros oficios especializados
tamén eran demandados, como os cesteiros, ferreiros, carpinteiros, carreteiros,
etc. Móstrase detalle de algúns gastos significativos correspondentes ao ano
1803:
Cien reales ymbertidos en veinte jornales de carpintero para componer la fustalla, al precio de cinco reales cada uno.
Trescientos
quarenta y dos reales ymbertidos en ciento cinquenta y tres mugeres y
muchachos para las tres cortas que se le dieron a los alechos o fento
de la Granxa que a dos reales y quarto cada uno.
Ciento
y dos reales ymbertidos en cinquenta y un hombres de jornal para carretar la
uba y andar en el Lagar cosecha de mil ochocientos tres, al precio de dos
reales cada uno.
Ciento
catorce reales ymbertidos en ciento catorce mugeres y muchachos para
bindimiar en dicha cosecha, al precio de real cada uno de jornal.
Asimismo
doy en data setecientos setenta y nuebe reales y ocho maravedies ymporte de los
jornales de la caba de Santos de mil ocho cientos tres que doscientos diez y
seis hombres a tres reales cada uno.
Ytem
treinta y tres muchachos a tres reales menos quarto de jornal cada uno.
Ytem
diez y seis muchachos a dos reales y medio de jornal cada uno.
Veinte
hombres ymbertidos en cabar el alcal
de afuera que a tres reales de jornal cada uno ymportan sesenta reales.
Diez
hombres ymbertidos en abrir una zanja alrededor del bosque a fin de detener las aguas de la Granxa
que a tres reales de jornal cada uno ymportan treinta reales.
Ciento
nobenta y cinco reales por quinze carros que condujeron la aceituna al
Molino de Atín cada uno a trece reales.
Ciento
quarenta ymbertidos en Veinte y ocho jornales de cesteros y arqueros que
hicieron los arcos para la fustalla y los cestos para carrear la uba, a
cinco reales cada uno.
Mil
seycientos treynta reales y diez maravedies ynvertidos en quatrocientos
nobenta y dos hombres a tres reales cada uno y cinquenta y seis
muchachos a dos reales y medio incluso un ferrado y medio de sal para los
caldos de estos jornaleros que se ocuparon en la poda composicionar la viña y
echar pozos en el año mil ochocientos cinco.
Sietecientos
ochenta y ocho reales y diez y ocho maravedies de Jornal de doscientos
treynta y tres hombres a tres reales cada uno y treinta y dos muchachos
a dos reales y medio.
Sendo propietario Benito
Correa, nos anos 1803 e 1804 ordenou
unha importante rehabilitación da Casa
de Pegullal:
Doy en data sesenta reales ymbertidos en doce dias de jornal de dos canteros para componer la calzada que sostiene el agua en la entrada para la Granxa, a cinco reales el dia, ymportan sesenta reales.
Dato
veinte y un reales de seis dias de un peon para la misma calzada que a tres reales y medio
cada dia.
Cinquenta
y dos reales por quatro dias a un carretero para carretar la piedra y tierra para dicha calzada.
Seiscientos
sesenta y siete reales a Juan Francisco Alonso maestro serrador segun ajuste
que se hizo con el para cortar y serrar toda la madera con que se reedificaron
los techos de la casa según
consta en el recibo nº 32.
Ytem
un mil seiscientos y veinte y ocho reales ymbertidos en doscientos catorce carpinteros y veinte y seis peones
que los dichos carpinteros al precio de siete reales de jornal cada uno y los
peones a cinco reales ymportan la cantidad dicha según consta de recibo del
Maestro nº 33.
Ciento
quarenta y cinco reales de dos mil y nuebecientos clabos a cinco reales el ciento.
Dos
cientos doce reales de cinco mil y tres cientos clabos a quatro reales el ciento.
Cinquenta
y seis reales de trescientos y medio de clabos
garrotes, a diez y seis reales el ciento.
Seiscientos
quarenta reales al Maestro Albañil por retejar
todas las casas según ajuste que se hizo y consta del recibo nº 34
Quatrocientos
veinte reales ymporte de tres barricas y media de cal, a ciento veinte reales cada una.
Veinte
y seis reales a dos carros que
condujeron dicha barricas aqui a trece reales cada uno.
Veinte
y seis reales de dos dias a un carretero para echar las maderas del bosque a tres el dia.
Ytem
veinte y seis reales por dos dias a un carretero para echar arena y sabrajo para la mezcla de la
cal.
Quarenta
y dos reales de jornales de seis canteros para componer un lagar que estaba arruinado de las
brigeras, a siete reales el dia.
Ochenta
y un real al Maestro Albañil y sus oficiales por retejar la cozina y otros remiendos de cal según consta del
recibo del nº 31.
Veinte
y seis reales al Sr dicho Maestro por echar la cal a los lajares segun
consta del recibo nº 22.
Cinco
ferrados de sal gastados en los caldos de las labores de la casa para de las
bindimias y composicion de los techos
de la casa, su precio de cada ferrado nuebe reales diez y ocho maravedies.
Tres
cientos sesenta reales que compre de tablado de castaño para ayuda de hacer
las Bentanas de la casa.
Tres
cientos quarenta y quatro reales y medio de veinte y seis moyos y medio de teja al precio de trece reales cada
uno, puesto aqui en la casa.
Quarenta
y nuebe reales y catorce maravedies ymporte de un moyo de teja de Marca mayor con su
carreto.
Trescientos
quarenta y tres reales ymbertidos en quarenta y nuebe carpinteros a
siete reales cada uno que se ocuparon en componer el tinglado de la Capilla.
Quarenta
y ocho reales ymporte de nuebecientos clabos
a cinco reales cada ciento y medio ciento de garrotes que ymporto ocho
reales para dicha obra.
Quinientos
sesenta y ocho reales gastados con ochenta y quatro carpinteros al mismo
jornal que se ocuparon el acer de nuebo el piso y dibision, rectificar la puerta
de la entrada del quarto donde abito, en agosto de ochocientos cinco.
Ciento
veynte y dos reales coste de mil y quinientos clabos a seys reales cada
ciento y doscientos garrotes a
diez y seys reales cada ciento.
Ytem
quarenta reales ymporte de dos
zerraduras y un pasador para las puertas a dicho quarto.
Producción de Olivas
en Pegullal:
As oliveiras que houbo en
Pegullal datan dun breve período entre finais do século XVIII ata primeiros do
XIX, xa que non consta no Catastro de Ensenada no ano 1753 ningunha prantación
de oliveiras nin censo de froitos de olivas, tampouco consta nesa data ningún
muíño de aceite en Atín, onde se levaban a moer as olivas.
De diversas contas que os
administradores de Pegullal rendían ao Marqués, datan que produciron no ano
1802 un total de 371 ferrados e medio de oliva, e no ano 1805 recolléronse 303
ferrados. Unha vez feita a recollida da oliva, non continuaba o proceso de elaboración
do aceite en Pegullal, xa que o froito era vendido e transportado ao muíño de
Atín, para ser prensada, e despois volvía a Pegullal unha parte do aceite para
a venda e consumo da casa.
Ano de 1782
Resulta
por las Cuentas del Maiordomo, que en aquel granjeo se coje porcion de azeite,
porque ademas de quatro arrobas con que se quedaba para el gasto de aquella
Casa, hace expresion de aver remitido el restante a la de Mos.
Data da colleita do ano 1800
Hagome
cargo de quatrocientos quarenta y ocho quartillos de Aceite cosecha del año de ochocientos.
Doy
en data trescientos noventa y siete y medio que vendido cada quartillo en
quatro reales importan mil quinientos noventa reales vellon de los que me hare
cargo en el del dinero.
Asimismo
de cinquenta quartillos y medio consumidos en las labores de poda, arxoa,
composicion de biñas, en las dos cabas de mayo y santos, vendimia, luz de los
jornaleros y juntamente de mermas y borras.
Ano 1802
Me
hago cargo de ciento quarenta y quatro quartillos de aceite que he recibido del
Mayordomo de Mos de los quales cinquenta y nuebe quartillos se han gastado en
labores de casa segun por menor se expresara que dan liquidos ochenta y cinco
quartillos que bendidos el quartillo a quatro reales ynportan trescientos y quarenta
reales
Colleita do ano 1803
Quinientos
veinte y quatro reales y diez y seis maravedies ynbertidos en la recoleccion de
la Aceituna de trescientos setenta y un ferrados y medio cosecha de
ochocientos tres, que a doce quartos cada ferrado ymportan 524,16
Cinquenta
y siete reales y dos maravedies de seis ferrados de sal con que se salo dicha
Aceituna, su precio de cada uno nuebe reales y diez y ocho maravedies.
Ciento
nobenta y cinco reales por quinze carros que la condujeron al Molino de
Atín cada uno a trece reales ynportan 195
Ytem
quatro reales por conducir dos barriles al Molino de Atin
Ytem
trece reales de un carro que fue Atín a buscar veinte calabazos menos tres
quartillos de Aceite y trajo para aqui.
Colleita do ano 1805
Quatrocientos
veynte y siete reales y veynte y seys maravedies ymporte de la recolezion de trescientos
y tres ferrados de azeytuna, cosecha de mil ochocientos cinco.
Ytem
quarenta y siete reales y veynte y dos maravedies ynporte de cinco ferrados de
sal para salar dicha azeytuna.
Ciento
ochenta y dos reales salario de catorze carros que condujeron dicha azeytuna
al molino de Atin y trajeron el azeyte.
Nota:
Es la que el Sr. Expiñeyra manda en la aprovazion de la quenta de 1803 que satisfaga
en esta de 1804 la diferencia que ay de 144 quartillos de azeyte en que
me carge en la quenta de 1802, a la data que el mayordomo de Mos pone en su
quenta del mismo año aberseme entregado a mi 149 quartillos; a esto digo que se
digne de tener que el quartillo de Mos es mas corto que el de Pegullal;
y esta duda se quita porque el calavazo de Mos es ygual con el del Pegullal,
y el de Mos se compone de treynta quartillos y el del Pegullal de veynte y ocho,
y los dos quartillos que lleba de esceso el de Mos, los lleban entre todos los
quartillos de que se compone el del Pegullal de esceso al quartillo de Mos, por
seren los calabazos yguales.
Mas
como el azeyte es un genero que se pega a las manos y penetra el yerro, uno en
la basija que lo trajo aqui y otro que suele reberterse por los caminos, todo
es merma pues yo me pare que solo debo cargarme midiendolo al echar en la tinas
y por la misma medida que lo beneficio, pues asi se executo que lo ha medido el
mismo carretero que lo ha traydo y no salio mas que los 144 quartillos.
León
Pedro Lameyro.
No ano 1814 nunha carta dirixida ao administrador Pedro Lameiro dáse relación da tarefas que debe realizar na casa e hortas durante o inverno, e na mesma dáselle orde de arrincar as oliveiras infectadas que son moitas, e substituílas por viña.
No ano 1847 xa non consta
ningunha referencia relativa á produción de oliva nin aceite en Pegullal.
Tampouco consta ningún dato de produción das oliveiras en todo o municipio de
Salceda no censo de Madoz de 1840.
Evolución das contas anuais da casa de Pegullal no século
XVIII-XIX:
Ano
|
1781
|
1782
|
1811
|
1814
|
1832
|
1847
|
1891
|
Ingresos
|
44.000
|
46.500
|
34.826,40
|
34.088,23
|
19.975,07
|
27.009,20
|
16.664,49
|
Pagos
|
36.022,11
|
34.088,23
|
18.831,24
|
20.755,54
|
14.096,21
|
Detalle dos epígrafes do ano 1847:
Renta foral: 21.338,32
Arriendos en dinero: 2.386
Productos de la Granja: 1.955,26
Limosna en la Capilla: 728,30
Total importa 27.009,20
Entregas al apoderado
general del Marqués: 15.076,80
Pensiones y
Contribuciones: 3.318,57
Cultivo de viñedo y
cereales: 1.728,24
Gastos Capilla: 472,20
Gastos de
administración: 160
Total importa: 20.755,54
Detalle de epígrafes para o ano 1892:
Contribuciones: 1.445,74
Obras y repartos: 161,15
Gastos cultivos: 1.878,30
Haberes a los
dependientes: 721,02
Compra ganados: 515
Haber periodo 1/7/1891
a 30/6/1892: 375
Total importa: 5.096,21
No hay comentarios:
Publicar un comentario