miércoles, 9 de noviembre de 2016

Ano de 1721. Avalle (parte 6). O pazo de AVALLE



A casa de Avalle está situada no lugar de Bacelo no barrio da Feira, está dentro dunha quinta de aproximadamente cinco hectáreas dedicadas principalmente a viñedo.

O edificio na súa maior parte foi construido a principios do século XVIII, posiblemente edificado pola familia Araujo.

Segundo varias notas de Miguel Durán y Loriga di que o pazo foi dos Avalle e antes dos Araujos os seus ascendentes. De ser así, entón probablemente o lugar de Bacelo pasou a propiedade dos Avalle a través do casamento de Ignacio Benito Avalle con María Antonia Araujo no ano 1721.

No ano 1753 xa se describe no catastro de Ensenada: “Una casa de un alto situada en Barzelo, tiene quinze varas de frente y veinte y dos de fondo” xunto con outras catro casas terreñas contiguas.

O esplendor da casa iniciouse con Ignacio Benito Avalle e continuou co seu fillo Manuel Antonio quen rematou a edificación dándolle o aspecto dun moderno pazo galego. O corpo central da fachada principal e a escaleira son do ano 1787, data que consta nunha inscrición labrada na pedra. Problablemente esa é a data na que se deu por finalizada a construcción do pazo.


Describe o pazo Durán e Loriga no ano 1949:



Corresponde a la buena tradición de los pazos del S XVIII, propio de las zonas mas ricas de la provincia de Pontevedra entre las que se contaba el Condado de Salvatierra con su afamados vinos. Tiene la casa solana corrida con arcadas en la planta superior que recuerda las de la Picoña. Consta también de escalera exterior que arranca con tramo central. Terminada la casa muy a fines del XVIII acusa ciertas comodidades distributivas como la cocina formando un cuerpo adosado, alejando así los humos y con escalera independiente.

Las solana es muy hermosa. El cuerpo central y escalera son de un barroco híbrido propio de la estapa final del S XVIII cuando ya se preludiaba el novecientos. En el interior muy abandonado, se conserva la cubierta “en pabellón” que cubre uno de los salones.

(Durán Loriga 7-11 Museo de Pontevedra)






A finca está circundada cun muro de pedra que na fachada principal altea impedindo a vista ao interior.



A fachada principal evidencia a importancia da casa e danos unha boa idea do que imos atopar no interior. Na parte frontal, o muro dotado de dúas columnas circulares puntiagudas presidindo cada lado, elévase por riba do portal de entrada, no centro sitúase a entrada principal do pazo, cun portal adintelado con mínimo arco.

Está presidido o portal por un orixinal escudo curvado con forma de corazón, nel represéntanse en catro pavillóns as armas das principais familias das que descenden os Avalle: superior esquerda unha torre, un sol e un ave picando grans no chan; superior dereita un cervo e duas árbores; esquerda inferior un león e unha espada; e dereita inferior os trece roeles dos Sarmiento. No centro tamén en forma de corazón, o propio escudo de armas dos Avalle: un brazo armado cunha espada xunto a tres flores de lis.

Escudo do portal

O corpo do escudo está flanqueado por duas ás de aguia e na parte inferior por duas garras, a garra esquerda sostendo unha flor e a dereita apresando un paxaro.

Baixo o escudo hai unha cuncha e na parte superior, presidindo todo o conxunto arquitectónico, un querubín sostendo coas ás sobre a súa cabeza unha peza romboide.

No interior, sitúase o pazo a uns 25 metros desde o portalón. No lado dereito da finca, estaba antigamente unha capela dedicada a veneración de San Antón. No primeiro terzo do século XX foi empregada a pedra da arruinada capela en construccións particulares dos veciños. A imaxe do San Antón da citada capela aínda se conservou moitos anos despois, estando na posesión de María Alonso Caballero, filla de Ramona Cabaleiro Avalle e Antonio Alonso (Antucho), quenes foron os derradeiros “Avalle” propietarios do pazo.


Pazo Avalle antes da restauración


O edificio de duas alturas ten forma de U, formado por dous bloques laterales unidos por un pabellón central no que está a entrada principal da casa, ao que se accede por unha escalinata central exterior con sendos pasamáns e balaustrada de pedra. No piso superior protexendo a entrada principal, está unha galería formada por cinco arcos e balaustrada de pedra, o tellado remata con cornisa e frontal tamén de pedra que fai de recolleaugas que son vertidas por catro gárgolas tamén de pedra. Na parte superior coroa o arco central unha águia imperial.

Parte central do pazo


No plano feito por Miguel Durán, situaba unha ampla cociña encostada no lado dereito da casa, nun piso alto, con escaleiras exteriores que permitían o acceso desde a fachada principal. Na actualidade o pazo xa non conserva a cociña nin a capela.

Plano da casa en 1949 según Durán Loriga


No lateral esquerdo, conserva encostado outra construcción, que na parte superior forma unha solaina (corredor destinado na casa para recibir o sol), orientada estratexicamente ao suroeste,

Solaina


formada tamén con cinco arcos de medio punto e balaustrada, con dez pináculos e no centro na parte máis alta un anxo sostendo coas mans na súa cabeza un sol humanizado con ollos, nariz e boca, rodeado de dezaseis raios, que dá orixe ao escudo de Salceda.

Anxo có sol sobre a súa cabeza



Primerio selo de Salceda


Descrición das propiedades que tiña Ignacio Benito Aballe no ano 1753 na parroquia de Santa María de Salceda, segundo consta no libro de Real de Legos do Catastro de Ensenada:




Dn Ygnacio Benito de Aballe,

1. Una casa de un alto situada en Barzelo, tiene quinze varas de frente y veinte y dos; linda por la derecha e yzquierda con el dueño y se regula su alquiler en cinquenta y cinco reales de vellon.

2. Una casa terrena a dicho sitio, tiene diez varas de frente y cinco de fondo, linda por la derecha e yzquierda con el dueño y se regula su alquiler en diez reales vellón.

3. Una casa terrena al mismo sitio, tiene diez varas de frente, diez varas de fondo, linda por la derecha e yzquierda con el dueño, y se regula su alquiler en diez reales vellón.

4. Otra terrena, y al mismo sitio, tiene de frente cinco varas de frente y quatro de fondo; linda por la derecha e yzquierda con el dueño, y se regula su alquiler e quatro reales vellon.

5. Una casa terrena al mismo sitio de Barzelo; tiene quatro varas de frente, y ocho de fondo, linda por la derecha e yzquierda con el dueño, y por se inutil no se regula alquiler.

6. Un palomar en forma circular a dicho sitio de Barzelo, tiene diezsiete varas en circulo, linda por todas partes con el dueño, y el producto de la población de palomas que tiene le regulan en diez reales vellon.

7. Tres ferrados de sembradura regadío de primera calidad al sitio de Juan Alvo, murado.

8. Dos ferrados de sembradura regadío de segunda calidad al sitio de Juan Alvo, murado.

9. Dos ferrados de viña de segunda calidad al sitio de Yglesia, murado.

10. Ferrado y medio de viña de segunda calidad al sitio de Yglesia, murado.

11. Las dos tercias partes de un ferrado, de Dehesa de Robles de primera calidad, al sitio de Veiguiña, murado.

12. Dos ferrados de terrestal de primera calidad al sitio de Veiguiña, murado.

13. Dos ferrados y medio de soto de prmera calidad al sitio das Veiguiñas, murado.

14. Una de doce partes de un ferrado de dehesa de Robles de tercera calidad, al sitio de Bouciñeiro, murado.

15. Medio ferrado de monte de tercera calidad al sitio de Bouceiriño, murado.

16. Un ferrado de monte de segunda calidad, al sitio de Barzelo, murado.

17. Medio ferrado de Dehesa de robles de segunda calidad al sitio de Barzelo, murado.

18. Un ferrado de Pinar de segunda calidad al sitio de Barzelo, murado.

19. Las tres quartas partes de un ferrado de Soto de primera calidad y otro tanto de segunda al sitio de Barcelo.

20. Un ferrado de secano de primera calidad, al sitio de Barcelo, murado.

21. Cinco ferrados de viña de tercera calidad al sitio de Barcelo, murado.

22. Medio ferrado de viña de primera calidad al sitio de Barzelo, linda al L y S el dueño, N y V murado.

23. Un ferrado de viña de segunda calidad al sitio de Barcelo, linda a P con el dueño, P, N y S murado.

24. Una de doze partes de un ferrado de terrestal de primera calidad al sitio de Barzelo, linda con L y P con el dueño, N y S murado.

25. Seis ferrados de Regadío de primera calidad al sitio do Barzelo, linda al L,P,N,S con el dueño.

26. Dos ferrados de segunda calidad de sembradura, regadío al sitio de Barzelo, linda por todas partes con el dueño.

27. Dos ferrados de sembradura secano de terzera calidad al sitio de Barzelo, linda por el N, S con el dueño, L, P murado.

28. Treze ferrados de sembradura de viña de segunda calidad al sitio de Barzelo, linda a L,P con el dueño, N,S murado.

29. Tres ferrados de viña de tercera calidad al sitio do Barcelo, linda por el P y S con el dueño, L,N murado.

30. Dos ferrados y medio de sembradura secano, de primera calidad al sitio de Barcelo, linda por todas partes murado.

31. Tres quartas partes de un ferrado de sembradura secano de segunda calidad al sitio do Barcelo, linda por el L y S con el dueño, P y N murado.

32. Medio ferrado de monte de terzera calidad al sitio do Barzelo, linda por L y N con el dueño y por las demás partes murado.

33. La tercia parte de un ferrado de monte de terzera calidad al sitio de Barcelo, linda por el L y S con el dueño, y por las demás partes murado.

34. La quarta parte de un ferrado de viña de terzera calidad al sitio do Barzelo, linda por el N y S con el dueño, y las demás partes murado.

35. Tres ferrados de sembradura secano de segunda calidad al sitio do Gill, linda a L y V con el dueño, y las demás partes murado.

36. La quarta parte de un ferrado de hortaliza de segunda calidad al sitio de Gil, linda a N con el dueño y las demás partes murado.

37. Una de doze partes de un ferrado de dehesa de robles de segunda calidad al sitio de Gil, linda a N y S con el dueño, y las demás partes murado.

38. Un ferrado de monte de tercera calidad al sitio das Veiguiñas, linda L con monte avierto, N María do Pino, S Julián Sestelo y P murado.

39. Un ferrado de soto de terzera calidad al sitio das Veiguiñas, linda a N María do Pino, S Julián Sestelo, L monte avierto, P murado.

40. Una de doze partes de un ferrado de dehesa de robles de primera calidad, al sitio de Sestelo, linda a P Francisco de Lemos, N Antonio Sestelo, S Dn Agustín de Lemos, y L murado.

41. Dos ferrados de sembradura de regadío de segunda calidad y tres de terzera, al sitio de la Yglesia, linda por todas partes murado.

42. Un ferrado de sembradura de secano de primer calidad, otro de segunda y tres de terzera, al sitio de la Yglesia, linda a L y S con el dueño y por las demás partes murado.

43. Una de doze partes de un ferrado de soto de segunda calidad al sitio de Veiguiñas, linda por L con Thomas Vaqueiro, S Diego Vaqueiro, y por las demás partes murado.

44. Una de doze partes de un ferrado de Robles de terzera calidad al sitio de Feira Vella, linda por L con Juan de Carvallido, S Dn Juan Sestelo y por las demás partes murado.

45. Una terzia parte de un ferrado de Robles de primera calidad al sitio de Feira Vella, linda por el N con Dª Jazinta Mariño, S Francisco de Sestelo, L con camino de apie, P murado.

46. Medio ferrado de terrestal de terzera calidad al sitio do Nouche, linda por todas partes murado.

47. Cinco ferrados de dehesa de robles de primera calidad, otros tantos de segunda, y veinte de tercera al sitio de la Devesa, linda a L con Manuel Gil, P Don Francisco Gil, y por las demás partes murado.

Por las partidas de los numeros uno, asta el quarenta y siete ynclusibe, paga de foro al Obispo y Cabildo de Tuy, seis ferrados de trigo, y al Abad desta feligresía otro ferrado de la misma especie. Y de obra pía sesenta y un reales de vellon, y por dichos numeros ya citados duzientos y veinte reales vellon de dotacion para guerfanas.

Tiene un par de bueyes
Una baca
Un ternero de dos meses
Una obeja
Un cordero de seis meses
Quatro lechones de una año cada uno
Y tres nuebos tambien cada uno de seis meses.









No hay comentarios:

Publicar un comentario